NOWOTOMYSKIE POCZTÓWKI
"Do 1945 r.karty z widokami Nowego Tomyśla produkowało kilkunastu wydawców niemieckich i polskich. Obok miejscowych wydawców, karty z widokami miasta produkowali również drukarze i fotograficy spoza Nowego Tomyśla."
Do producentów nowotomyskich pocztówek należeli: Ferdinand Seelinger (wyd. w Nowym Tomyślu w latach 1898-1905) Richard Seelinger (Nowy Tomyśl, 1900-43), Kunstanstalt Paul Hoffman (Sulechów, 1902), Oskar Hippel (Nowy Tomyśl, 1903-4), Ed. Royer Photogr. Kunst Anstalt (Świebodzin, 1904), Isidor Themal (Poznań, 1904 -1911), A. Enderich (Wschowa, 1905), H. Beckmann (Nowy Tomyśl, 1910-1918), Wilhelm Busch (Nowy Tomyśl, 1910), Fhoto-Atelier van Overstraeten (Nowy Tomyśl, 1910), Herman Spychalsky, Photogr. (Nowy Tomyśl - Trzciel, 1910-1914), H. Schulz (Nowy Tomyśl, 1911), St. Korytowski jr. (Nowy Tomyśl, 1912-1914), H. Stürtz (Würzburg, 1912), Fr. Schmidt Kunst-Anstalt (Poznan, 1912), Kunstanstalt der "Opalenitzaer Nachrichten" (Poznań, 1913), W. Lorenz (Sopot, 1914), Kunstanstalt Paul Janke (1915), Foto-Aterier F. Rieschke (Wrocław, 1916), Jan Dopierała (Nowy Tomyśl, 1931-1939) i Foto Enderich Georg Enderich (Nowy Tomyśl, 1930-1943).
[Źródło: "Nowy Tomyśl na dawnej pocztówce" Bogumił Wojcieszak, MiP Biblioteka Publiczna w Nowym Tomyślu, 2005 r.]
UROCZYSTOŚĆ PRZEKAZANIA BRONI, 10 lipca 1938 r
Największa uroczystość w przedwojennym Nowym Tomyślu. W powiecie nowotomyskim na Fundusz Obrony Narodowej zebrano prawie 140 tys. zł i zakupiono: 28 karabinów maszynowych, 2 granatniki, motocykle, radiostację i samochód "Łazik" oraz broń do ścigacza morskiego "Poznań". Honorowym obywatelem Nowego Tomyśla został gen. Kazimierz Sosnkowski. W przemówieniu podczas w/w uroczystości powiedział:
"Pragnę podziękować z kolei za zaszczyt, który mnie spotkał przed chwilą, Przyjmuję obywatelstwo honorowe miast Nowego Tomyśla, Grodziska i Opalenicy. Jestem tutaj przy tym jakby w podwójnej roli. Raz w charakterze jednego z najstarszych żołnierzy Rzeczypospolitej, a drugie w charakterze obywatela tego powiatu." Orędownik nr 79 z 14.07.1938
W Komitecie Obwodowym na Nowy Tomyśl i gminę zasiadali: rejent Witold Wężyk- przewodniczący, Roman Nitsche - I. zastępca, pastor Schenk (z Jastrzębska Starego) - II zastępca, Maria Twardowska - sekretarka, ziemianin Zygfryd Poncet (Stary Tomyśl) - skarbnik, rolnik Stanisław Musiał - ławnik.
Sekcję zbiórkową tworzyli: Zygmunt Kowalski - naczelnik Urzędu Skarbowego, Rafał Fiege - kierownik szkoły w Jastrzebsku Starym, Zygfryd Beischer - kierownik szkoły w Glinnie, Marian Jankiewicz - dyrektor fabryki "Żar".
Sekcję propagandową tworzyli: Wojciech Wydra - kierownik szkoły, Ludwik Spatter - kierownik szkoły w Sątopach, Wacław Milczyński - redaktor, Z. Gabryelewiczówna. Wydarzenie to było wyrazem głębokiego patriotyzmu ówczesnego przygranicznego powiatu nowotomyskiego.
Od października 1937 roku, kiedy to na terenie powiatu nowotomyskiego powołano struktury FON przez kolejnych 9 miesięcy zebrano 134 tys. 900,86 zł, która to kwota została wpłacona do Sekretariatu FON w Warszawie. Minister Spraw Wojskowych podjął decyzję, że dar mieszkańców powiatu nowotomyskiego zostanie wydany na uzbrojenie dla jednostek poznańskiego garnizonu. Wielu bowiem synów powiatu nowotomyskiego w nich służyło, a były to: 57. Pułk Piechoty Karola II Króla Rumunii (otrzymał broń o wartości 80 tys. zł) oraz 7. Pułku Strzelców Konnych (otrzymał broń o wartości 40 tys. zł). Pozostała kwota około 13 tys. zł została przekazana na uzbrojenie ścigacza morskiego „Poznań”, który zamówiono w ramach Funduszu Obrony Morskiej.
Orędownik na powiaty Nowy Tomyśl, Wolsztyn i Międzychód w dniu 09.07.1938 podawał do publicznej wiadomości następujący porządek przebiegu uroczystości:
"Szczegółowy program uroczystości wręczenia broni Pułkom Piechoty i Kawalerii oraz Okręgowi Poznańskiemu F. O. M. przez społeczeństwo powiatu nowotomyskiego w dniu 9-go lipca i 10 lipca 1938 r.
Dnia 9-go lipca 1938 r.
Od godz. 12 - 20 tej przeprowadzone będą audycje megafonowe według osobnego programu radiowego. Na audycje złożą się przemówienia, odczyty, muzyka z płyt oraz komunikaty.
Godz. l8-ta - patrole P. C K. i Pogotowie Ochotniczej Straży Pożarnej obejmie wyznaczone jej przez Kierownictwo tych drużyn miejsce.
Godz. 18.20 - Kierownik bezpieczeństwa wyznacza odpowiednie posterunki i patrole porządkowe.
Około godz. 19-tej przybywają pociągiem, transporty wojsk.
Dnia 10 go lipca 1938 r.
Celem utrzymania należytego porządku podczas uroczystości wręczenia wojsku broni-, powołany został przez Powiatowy Komitet F. O. N. na kierownika porządku ogólnego kpt. rezerwy Markowski. Kierownictwo znajduje się w gmachu ratusza. Osoby należące do kierownictwa i upoważnione do wydawania potrzebnych zarządzeń i poleceń wyróżnione są opaskami o barwach narodowych. Organizacjom wyznacza się następujące punkty zborne: dla członków Komitetu F. O. N. - Plac Marszałka Piłsudskiego okolica młyna firmy Maenel, przy czym członkowie winni mieć rozetki o barwach narodowych, dla sekcji P. W. i stowarzyszeń umundurowanych - ul. Wiatrakowa; dla stowarzyszeń - ul. Targowica; dla sekcji rolniczej - ul. Długa; dla sekcji kobiecej - Stary Rynek; dla delegacji gminnych - ul Długa wylot na ul. Kościuszki; dla chórów - Plac Marszałka Piłsudskiego okolica młyna firmy Maennel. Dla dzieci szkolnych - dziedziniec szkoły powszechnej przy Starym Rynku.
Godz. 8 .00 - organizacje zajmują wyznaczone miejsca na Placu Marszałka Piłsudskiego i to w na- stępującym porządku:
godz. 8.00 - sekcja stowarzyszeń wyrusza z punktu zbornego ulicami Nową na Plac Marsz. Piłsudskiego, gdzie obejmuje miejsce wyznaczone przez kierownika- porządkowego,
godz. 8.15 - sekcja rolnicza staje czołem przy wylocie ul. Długiej, PI. Marsz. Piłsudskiego by stąd po wyznaczeniu jej przez kierownika porządkowego miejsca odmaszerować w oznaczonym kierunku,
godz. 8.30 - sekcja P. W. staje przy ulicy 3 go Stycznia, PI. Marsz. Piłsudskiego, skąd skierowana zostaje na właściwe miejsce; sekcja kobieca wychodzi ze Starego Rynku ul. Mickiewicza na PI. Marsz. Piłsudskiego, gdzie skierują się ją na właściwe miejsce; delegacje gminne ul. Długą maszerują na PI. Marsz. Piłsudskiego, gdzie zajmują oznaczone miejsce przez kierownika porządkowego.
Godz. 8.30 - dzieci szkolne udają się na nabożeństwo do kościoła parafialnego. Po nabożeństwie zajmują swe miejsca przed defiladą na Starym Rynku nie wcześniej jednak zanim nie nastąpi zarządzenie megafonowe.
Udział biorą: Piechota ze sztandarem i orkiestrą, kawaleria ze sztandarem i orkiestrą, organizacje P.W. i rezerwy, delegacje F. O. N., L M. i K, delegaci wyznaczeni do przekazania broni, samochodu i motocykla i stacji nadawczej, stowarzyszenia i organizacje gminne i społeczeństwo.
Godz. 9.00 - oddziały wojskowe i P.W. ustawiają się na Placu Marszałka Piłsudskiego frontem do ołtarza.
Godz. 9.30 - dowódca całości odbiera raport. Broń i sprzęt do wręczenia są ustawione również na placu przed ołtarzem. Przekazane będą: dla piechoty: 19 karabinów maszynowych, 2 granatniki, l stacja nadawcza i samochód; dla kawalerii: 7 karabinów maszynowych oraz motocykl; na ścigacz broń w ilości 2 karabinów maszynowych ułożona na okręcie wojennym.
O godz. 9.55 - na dany rozkaz dowódcy całości poczty sztandarowe pułków piechoty i kawalerii oraz poczty sztandarowe organizacji odmaszerują do ołtarza, gdzie ustawiają się poczty sztandarowe Piechoty po prawej stronie ołtarza, poczty sztandarowe Kawalerii po lewej" stronie ołtarza, poczty sztandarowe Ligi Morskiej i Kolonialnej oraz inne poczty sztandarowe po lewej stronie ołtarza za pocztami sztandarowymi wojsk, w odstępie 2 - 3 m. Chór zajmuje miejsce po prawej stronie ołtarza. Przedstawiciele władz i urzędów oraz członkowie Komitetu Wykonawczego F. O. N. zajmują miejsca reprezentacyjne przed ołtarzem, delegaci (osoby wy znaczone do przekazania broni i sprzętu Armii obok tychże).
O godz. 10.00-Msza św. Podczas mszy św. śpiewają zjednoczone chóry. Orkiestra 57 Pułku przygrywa. W czasie mszy św. na sygnał trąbką d-ca całości rozkazuje prezentowanie broni. Po Mszy św. kazanie. Po kazaniu na rozkaz d cv całości oddziały prezentują broń, orkiestra Kawalerii gra hymn państwowy poczty sztandarowe tylko Piechoty i kawalerii odmaszerowują na swoje miejsca, podczas gdy sztandary organizacji cywilnej na rozkaz kierownika całości rozmieszczają się w miejscu wyznaczonym dla uroczystego wręczenia dyplomu honorowego obywatelstwa miast: Nowy Tomyśl, Opalenica, Grodzisk i Zbąszyń. Po odmarszu sztandarów, na znak adiutanta d-cy całości orkiestra gra hasło wojsk polskich, po czym następuje: przemówienie Przewodniczącego Komitetu Powiatowego, przemówienie Reprezentanta Armii, przemówienia Reprezentantów władz przy wznoszeniu okrzyku przez przemawiających d-ca całości nakazuje prezentowanie broni, orkiestra gra hymn państwowy. Dowódca Pułku i Starosta wychodzą przed środek ustawionej broni, następuje przekazanie i odbiór broni przez pułki.
Wręczenie dyplomów obywatelstwa honorowego miast N owego Tomyśla, Grodziska, Opalenicy i Zbąszynia Generałowi Broni Kazimierzowi Sosnkowskiemu. Po ukończeniu ceremonii wręczenia broni i nadania obywatelstwa honorowego na dany rozkaz odmaszerują oddziały wojskowe do defilady ulicą Długą, Kościuszki, Poznańską.
Czoło oddziału Piechoty zatrzymuje się na wysokości ul. Krótkiej. Za wojskiem odmaszerowuje w następującym porządku: Sekcja P. W., Ścigacz morski, Wesele Przyprostyńskie, Sekcja Kobieca, Sekcja Stowarzyszeń, Sekcja Rolnicza, Organizacje gminne. Do defilady idą stowarzyszenia ósemkami.
O godz. 12.00 - defilada na Starym Rynku. Kolejność porządkowa: Piechota, Kawaleria z wręczoną bronią i sprzętem, oddziały P. W., stowarzyszenia, organizacje. Orkiestry ustawiają się na wprost trybuny i grają dla swych oddziałów.
Godz. 13.00 wspólny obiad żołnierski w ogrodzie Kresowianka z udziałem władz wojskowych, cywilnych, oddziałów P. W. i ludności cywilnej.
Zarządzenia porządkowe: Punkty sanitarne
1. Dom Magistracki ul. Nowa, 2. Ratusz, 3. Przy Placu Wolności, punkty te są oznaczone chorągwiami Polskiego Czerwonego Krzyża. Karetka Pogotowia stać będzie przy wylocie ul. Długiej i Placu Marsz. Piłsudskiego. Wszelkie ustępy w domach prywatnych i lokalach publicznych dostępne są dla publiczności. U stępy polowe dla wojska znajdować się będą na nowej targowicy.
Instruktor Pożarnictwa znajduje się przy kierownictwie bezpieczeństwa w Ratuszu, tel. 18. Pogotowie Pożarnicze (Pluton) znajduje się w Szkole Powszechnej przy Starym Rynku tel. 19 i w nieruchomości p. Mani, tel. 105.
Biuro informacyjne znajdować się będzie w gmachu Zarządu Miejskiego. Ruch niezrzeszonej publiczności odbywać się będzie jedynie na chodnikach, jezdnie odgrodzonych ulic muszą pozostać bezwzględnie wolne.
Zamknięcie ulic. Na cały czas uroczystości zamyka się ulice prowadzącą od ulicy Br. Pierackiego do Fabryki Żar i przeznacza się ją wyłącznie do użytku wojska dla kuchni polowych.
Aprowizacja. Organizacje P.W. biorący udział w defiladzie aprowizowane będą w następujących punktach: 1) Szkoła Powszechna przy ulicy 3-go Stycznia 1, 2) łąka przy ul. Zbąszyńskiej, 3) dom katolicki przy ul. Dworcowej, 4) szkoła przy ulicy Dworcowej.
Wydana przez Powiatowy Komitet F. O. N. jednodniówka »Wczoraj i dziś powiatu nowotomyskiego" będzie w dniu uroczystości kolportowana oraz sprzedawana w specjalnych kioskach sprzedaży tak na ulicach jak i w ogrodzie Kresowianki.
Audycje megafonowe. Speaker będzie o wszystkich zarządzeniach publicznych informował i przestrzegał wykonywania przepisów porządkowych.
Program zabawy ludowej która odbędzie się w ogrodzie »Kresowianka«. Początek o godzinie 16-tej.
Część I.
Godz. 16-16.10 Orkiestra wojskowa gra-marsza. Puszczanie balonów 2 odpowiednimi napisami (pięć dużych - 200 małych).
Godz. 16.10 - 16 15 przerwa.
Godz. 16.15-17.15 'Wesele Przyprostyńskie" (fragmenty) w oprać. Antoniny Woźnej.
Godz. 17.15 - 17.25 przerwa. (Koncert dudziarzy) .
Godz. 17.25-17.35 Oberek - występ solowy uczennica Sejpoltówna. Grodzisk.
Godz. 17.35 - 17 45 przerwa. (Koncert orkiestry wojskowej).
Godz. 17.45 - 18.45 występy Chórów Wielogłosowych Powiatu Nowotomyskiego.
a) Towarzystwo Śpiewu im. .Moniuszki" w Wąsowie - . Pod borem sosna".
b) Tow. Sp. św. Cecylii w Bukowcu - .Nie chcę cię Kasiuniu" - St. Wiechowicza.
c) Tow. Sp. Harmonia w Grodzisku .Wesele Sieradzkie" - K. Prosuaka.
d) Koło Śpiewacze we Lwówku .Czemuż ci mi moja Matuś" - St. Wiechowicza.
e) Tow. Sp. im. Moniuszki w Opalenicy - .Krakowiak" - Bartkiewicza.
f) Tow. Sp. Chopin w Nowym Tomyślu - .Chodziła po sieni" - St. Wiechowicza.
Godz. 18 45-18.50 przerwa.
Godz. 18.50 Niespodzianka.
Część II.
Zabawa taneczna w ogrodzie. - Ognie bengalskie! Wstęp wolny!"
Opis tego wydarzenia został zanotowany w "Orędowniku na powiaty Nowy Tomyśl, Wolsztyn i Międzychód" w dn. 12 lipca 1938 r.:
"Wspaniała uroczystość wręczenia Armii broni.
Niedzielna wspaniała i jedyna uroczystość wręczenia Armii broni w Nowym Tomyślu, pozostanie na długo w pamięci tych, którzy byli jej świadkami. Społeczeństwo powiatu nowotomyskiego przekazało tego dnia wspaniały dar dla armii polskiej w postaci 28 karabinów maszynowych i innego sprzętu wojskowego, ufundowanego kosztem 140 tysięcy złotych.
Miasto przybrało w niedzielę niezwykły wygląd, na ulicach bowiem ustawiono kilka bram tryumfalnych, z domów zaś powiewały gęsto flagi o barwach narodowych. Na krótko przed godz. 10 przybył na Plac Marsz. Piłsudskiego inspektor armii gen. K. Sosnkowski w towarzystwie wojewody Maruszewskiego i gen. Knoll-Kownackiego i dokonał przeglądu ustawionych tam oddziałów wojskowych, po czym udał się przed ołtarz polowy, wzniesiony na specjalnym podium. Do wchodzących na podium gen. Sosnkowskiego i woj. Maruszewskiego podeszły Janinka i Gabrysia Kabzianki wręczyły im wiązanki kwiatów.
O godz. 10 tej rozpoczęła się msza polowa, którą odprawił J. E. ks. biskup Dymek w asyście ks. prob. Ćwiejkowskiego z Nowego Tomyśla i ks. dyrektora Staniszewskiego z Poznania. Podniosłe kazanie okolicznościowe wygłosił ks. prałat Steinmetz.
Podczas nabożeństwa śpiewały zjednoczone chóry pow. nowotomyskiego pod dyrekcją p. Mroczkiewicza ze Lwówka i grała orkiestra pułku im. króla Karola rumuńskiego. Po mszy św. generał Sosnkowski wraz z woj. Maruszewskim, gen._Knoll-Kownackim, biskupem Dymkiem, kuratorem Jakóbcem, płk. Grodzkim, płk. Kownackim, starostą Skoczeniem i innymi zajął miejsce na drugim podium, po czym nastąpiło przekazanie pułkowi im. króla Karola rumuńskiego, pułkowi strzelców konnych i okręgowi poznańskiemu L. M. i K. karabinów maszynowych. Okręg otrzymał karabiny na ścigacz .Poznań".
Ogółem wręczono wojsku i okręgowi poznańskiernu L. M i K. 28 ciężkich karabinów maszynowych z podstawą i całkowitym wyposażeniem, 2 granatniki piechoty, jedną radiostacje nadawczo odbiorczą, samochód i motocykl z przyczepką.
Następnie odbyło się uroczyste wręczenie gen. Sosnkowskiemu dyplomów honorowego obywatela trzech miast powiatu nowotomyskiego. Dyplom Nowego Tomyśla, wręczył burmistrz Czesław Krzowski, Opalenicy burm. Mieczysław Kędzierski, Grodziska burm. dr Roman Mazurkiewicz. Z kolei zabrał głos gen. Sosnkowski, który w swoim przemówieniu podziękował w imieniu naczelnego wodza i armii obywatelstwu powiatu nowotomyskiego za hojny dar, wznosząc okrzyk na jego cześć. W zakończeniu gen. Sosnkowski podkreślił liczne więzy łączące go z Wielkopolską, która jest kolebką jego pięciu synów. Przemówienie gen. Sosnkowskiego, obfitujące w akcenty uznania i podziwu dla ofiarności, patriotyzmu, dy- scypliny społecznej i przywiązania do wiary przodków Wielkopolski przyjęte zostało burzą oklasków przez zebranych. Następnie przemawiał wojewoda poznański Maruszewski, który scharakteryzowawszy życie, działalność i zasługi gen. Sosnkowskiego, wzniósł okrzyk na jego cześć.
O godz. 12 05 na rynku nastąpiła defilada, którą prowadził ppłk Rybotycki. Wspaniała postawa doskonale prezentujących się oddziałów wojskowych wzbudziła wielki entuzjazm wśród olbrzymich tłumów publiczności. Raz poraz na wojsko padały spośród publiczności kwiaty, okrzykom zaś na cześć armii i oklaskom nie było końca. Defiladę zakończył przemarsz organizacyj społecznych przed trybuną. Po defiladzie odbył się obiad żołnierski z udziałem władz wojskowych i cywilnych. W czasie obiadu przygrywały na zmianę dwie orkiestry wojskowe. Po południu w ogrodzie "Kresowianka" odbyła się zabawa ludowa, na program której złożyło się puszczanie baloników, wspaniałe widowisko Wesele Przyprostyńskie, koncert dudziarzy, występ solowy uczennicy Sajpoltównej, tańce w wykonaniu podchorążaków, popisy chórów z Grodziska, Lwówka, Bukowca i Nowego Tomyśla, występ grupy regionalnej z Niegolewa itp. Na zakończenie odbyła się zabawa z tańcami i puszczanie ogni bengalskich. Wielki ten dzień zakończył się rautem wydanym przez Powiatowy Komitet FON w pięknie udekorowanej sali p. Olejniczakowej. W raucie wzięli udział liczni przedstawiciele władz wojskowych, cywilnych i organizacyj z terenu powiatu nowotomyskiego."
Wszystkie anonse i artykuły zamieszczone w ówczesnej prasie o wydarzeniu z 1938 roku zostały zebrane w "Jednodniówce rocznicowej" wydanej 16 czerwca 2018 roku z okazji 80-tej rocznicy przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Nowym Tomyślu i Towarzystwo Działań Historycznych im. Feliksa Pięty w Barwach 57.Pułku Karola II Króla Rumunii, zamieszczonej na stronie poznańskiego Oddziału IPN https://poznan.ipn.gov.pl/pl7/edukacja/edukacja-poznan/spotkania-z-historia/54439,Armii-w-darze-80-rocznica-przekazania-broni-ze-zbiorki-Funduszu-Obrony-Narodowej.html
BANK440
JARMARK CHMIELO-WIKLINIARSKI
Jarmark Chmielo – Wikliniarski sięga swoją tradycją lat międzywojnia. Nawiązuje do targów chmielowych i prezentacji wyrobów wiklinowych. Jarmark jest wyczekiwanym świętem Nowego Tomyśla. Oprócz obrzędów są pokazy wyplatania, konkursy, koncerty i zabawy. Pokazane zostaje wspaniałe rzemiosło plecionkarskie. Kolorowy, trzydniowy festyn łączy tradycję z nowoczesnością oraz promocję miasta ze znakomitą rozrywką dla mieszkańców. Święto miasta, święto chmielu i wikliny gromadzi zawsze tłumy gości.
PARK IM. FELIKSA SZOŁDRSKIEGO (KULTURY I WYPOCZYNKU)
W roku 1971 powołany został Społeczny Komitet Budowy Parku Kultury i Wypoczynku. Jego zadaniem było przygotowanie terenu rekreacyjnego na obrzeżach południowo-wschodniej części miasta. Budowa parku przypadła na lata 1972 – 1980. W tym czasie wytyczono drogi, place i ścieżki spacerowe, wykonano stawy, miniaturkę wiatraka, a także nieistniejące już: estradę koncertową, miniaturę Zamku Chojnik z piaskowca, baśniogród i dworek myśliwski, który spłonął w 2008 roku. W 1974 roku na terenie Parku Kultury i Wypoczynku powstał ogród zoologiczny. Ważnym wydarzeniem w dziejach parku było utworzenie tutaj w 1985 roku Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa. Współcześnie park zajmuje obszar 34 ha. W ciągu ostatnich lat wzbogacił się o nowe elementy: w 2008 roku pojawiło się w nim wiklinowe igloo, czyli Wigloo, a w 2011 roku powstała wiklinowa altana. Przechadzając się nad brzegiem stawów, warto zwrócić uwagę na wiklinową Ptasią Wyspę. Służy ona ochronie gnieżdżących się tutaj ptaków. Do roku 2016 park nosił nazwę Parku Kultury i Wypoczynku. W związku z przypadającą wówczas 230. rocznicą nadania praw miejskich Nowemu Tomyślowi, uchwałą Rady Miejskiej parkowi nadano nazwę Parku im. Feliksa Szołdrskiego. W ten sposób upamiętniono założyciela miasta.
[Źródło: Nowotomyski Szlak Turystyczno – Historyczny]
