Nowotomyska Galeria Internetowa

Z albumu Eugeniusza Ludwiczaka
Pamiątkowa fotografia z współpracy nowotomyskiej Szkoły Rolniczej i Tartaku Romana Nitsche w Nowym Tomyślu z rolnikami, przy konstruowaniu pierwszej przewoźnej stacji parowania ziemniaków wg. projektu inż. Kazimierza Jankiewicza. Zdjęcie wykonano we wrześniu 1937 r. Nowotomyskie stacje były pierwszymi w Polsce.
Szkoła Rolnicza w Nowym Tomyślu powstała w 1935 r., dzięki bardzo przychylnemu stanowisku ówczesnego Prezesa Wielkopolskiej Izby Rolniczej i wiceministra skarbu - Kajetana Morawskiego.
Zdjęcie wykonał we wrześniu 1937 r. Zakład Fotograficzny Foto-Enderich w Nowym Tomyślu.

[źródło: "Wczoraj i dziś powiatu nowotomyskiego. Jednodniówka wydana z okazji ofiarowania przez F.O.N. broni Armii w dniu 10 lipca 1938 w Nowym Tomyślu" red. J. Świerzowicz, Nowy Tomyśl, 1938 ]

W Orędowniku na powiat nowotomyski i wolsztyński nr 111 z 5 października 1937 r. fotografia ta została zamieszczona w artykule pt. "Pierwsza stacja parowania ziemniaków do zakiszania w powiecie nowotomyskim".

"Ostatnio w Tartaku Parowym w Glinnie (pod Nowym Tomyślem) własność p. Romana Nitschego, odbył się zorganizowany przez Szkołę Rolniczą i P. T. K. R. pokaz parowania ziemniaków w specjalnej skrzyni na wozie. Pokaz połączony był z otwarciem pierwszej w powiecie nowotomyskim stacji parowania ziemniaków do zakiszania. Skrzynia jest konstrukcji p. Nitschego. Na pokaz ziemniaki dostarczył jeden z absolwentów Szkoły Rolniczej nowotomyskiej. Skrzynia o zawartości 45 - 50 ctr. uparowała się w przeciągu 40 minut. Koszt uparowania 1 skrzyni 1,50 - 2,00 zł, a więc 1 ctr = 3 - 5 groszy! Koszt bardzo tani. Należy skorzystać z okazji i gremialnie przystąpić do parowania ziemniaków. Zbiory ziemniaków w obecnym roku zapowiadają się na ogół nieźle. Nie możemy jednak przewidzieć jak ziemniaki przezimują w kopcach. Czy mróz i gnicie nie zredukuje nadwyżki plonów. Wspominaliśmy już, że przy przechowaniu w kopcach mamy inne straty jak: zużycie słomy, robocizna na przebieranie, budowę kopców, codzienne parowanie. Nie należy zapominać o bardzo pokaźnej stracie jaką jest opał. Za 3 - 5 groszy nikt nie uparuje 1 ctr ziemniaków. Wreszcie również poważna pozycja, to strata na mączce wynosząca 8 - 9 %.
Jaka jest wartość parowanych ziemniaków? Opinię już wydali nasi gospodarze, którzy zapoczątkowali kiszenie. Wszyscy są pełni zachwytu i uważają, że ziemniaki kiszone są w 100% dobre, zupełnie nie ustępują świeżo parowanym. Doświadczenia przeprowadzone w stacjach naukowych, również podzielają zdanie rolników praktyków.
Gdzie ziemniaki parowane należy złożyć i jak należy zakisić? Na podstawie własnych doświadczeń p. Nacz. inż. Połowicz w "Poradniku Gosp." w Nr 35 pisze: .Budując długi dół murowany zalecić można podzielenie go na kilka komór o wymiarach dostosowanych do wielkości gospodarstwa i związanych zwykle z tym stanu liczebnego chlewni i obory oraz ilości skarmionych ziemniaków:
a) w małym gospodarstwie włościańskim. szerokość w świetle 1,5 m, długość 2 m głębokość 2 m
b) w większym gospodarstwie: szerokość 1,5 m długość 2,5 m i głębokość 2 m,
c) w gospodarstwie folwarcznym kiszącym i skarmiającym spore zapasy ziemniaków: szerokość 2 - 3 m, długość 3 m, głębokość 2,5 m.
Dalej p. inżynier Połowicz pisze: "Ziemniaki parowane stanowią miazgę, która po utłoczeniu zalepia najmniejsze szczeliny. Dlatego zbiornik do kiszenia parowanych ziemniaków - jeśli niema pieniędzy na trwały zbiornik - może być wybrany w ziemi. Jedynie dla uchronienia kiszonki od zbrudzenia dobrze jest ściany wyłożyć szalówką lub papą bieloną; można też długą słomą boki dołu wyścielić."
Jak wszystkie kiszonki tak i ziemniaki muszą być dobrze ubite i zabezpieczone przed deszczami (daszki). Obliczając preliminarz kiszonych ziemniaków należy przyjąć, że 1kubiczny metr kiszonki zawiera 9 - 10 q ziemniaków.
Brak silosu w obecnym roku niech nie wstrzymuje od kiszenia. Na razie zastąpi dół z ziemi, a w roku przyszłym zbudujemy specjalny zbiornik. Nie popełni się w bieżącym roku ryzyka, gdy posiadając silos z paszą zieloną na wierzch damy ziemniaki, zwłaszcza w tym wypadku, gdy kiszonka silnie się osiadła. U ruchomienie stacji parowania przez p. R. Nitschego zasługuje na uznanie. Duże zainteresowanie parowaniem ziemniaków, liczne zapytania są dowodem, że Stacja będzie się cieszyła dużym powodzeniem. Rolnicy ze stron dalszych, dla których korzystanie z pary przemysłu jest utiudnione wpadli na prosty sposób parowania ziemniaków, w porównaniu jednak ze skrzynią na wozie koszt uparowania prawie trzykrotnie większy. Na rycinie 2 widzimy skrzynię drewnianą dostosowaną do parowania. Do blaszanej części skrzyni wlewa się 3 wiadra wody. N astępnie wstawia się górne dno dziurkowane. Dla uchronienia górnego dna przed wygięciem od ciężaru ziemniaków, wspiera się na rurze żelaznej, która biegnie przez środek pod spodem górnego dna. Przed załadowaniem skrzyni, ziemniaki muszą być myte. Do załadowania skrzyni przy wymiarach podanych w rysunku potrzeba 11 do 12 ctr. poj. ziemniaków. Na wierzch daje się pokrywę, przy czym szpary zalepia się gliną. Dla odejścia pary dajemy 3 otwory wylotowe Deski do skrzyni 1,5 calowe, blacha 3,0 mm. Palenisko robi się w pobliżu zbiornika do zakiszania. Na cegłach po obu stronach paleniska ustawia się skrzynię, a następnie dookoła obsypuje się ziemią. Uważać, aby nie było szczelin, gdyż płomień może zniszczeć drewnianą część skrzyni (glina). Wylotowa część paleniska zakończona jest kominem 2 m wysokim. Od strony komina skrzynia jest obita blachą. Do uparowania skrzyni przy podanych wymiarach zużywa się 6 - 7 wiązek drzewa, co przedstawia wartość 1 zł. Czas parowania do 3 godzin. Pan Kruschel pod Zbąszyniem jak i inni rolnicy stosują ten sposób parowania od 2 lat z rezultatami zupełnie dobrymi.
Każda rzecz nowa budzi zawsze zastrzeżenia, niech więc nasi rolnicy tytułem próby zakiszą choć 1 skrzynię. Bez doświadczeń trudno zdobywać wiedzę rolniczą."